1915’te esir düşen Kırım Türklerine ait türkülerin kayıtları, Berlin Etnoloji Müzesi’nde bulundu

Doç. Dr. Abdullah Akat

Alman devlet arşivlerinde 100 yıldır saklanan Kırım Türküleri'ne ilişkin belgeler gün ışığına çıktı.

Birinci Dünya Savaşı sırasında Prusya Krallığı tarafından esir alınan Kırımlı askerlerin söylediği türkülerin yer aldığı kayıtlar, Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Müzik Arşivi'ne kazandırıldı.

Kiminden bir mektup, kiminden de efkârla söylenmiş bir türkü kalmış geriye. Ses kayıtları, tam bir asırlık. 1. Dünya Savaşı’nda Prusya Krallığı’na esir düşen Kırım askerlerinin söyledikleri türküler…

Karadeniz müziği üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan KTÜ Devlet Konservatuvarı Müzikoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Karadeniz Müzik Arşivi Proje Yöneticisi Doç. Dr. Abdullah Akat, Berlin Etnoloji Müzesi’nde bulunan kayıtları, yıllar süren çalışmaların ardından Türkiye’ye getirdi. Abdullah Akat, yaptığı çalışma hakkında şunları söyledi:

“Yaklaşık 30 kadar silindir içerisinde yer alan Kırım Türklerine ait bu kayıtları, dijital ortama aktardıktan sonra transkripsiyonlarını yaptık, inceledik. Kayıtlar esnasında neler olmuş ne bitmiş, bunları inceledik. Bu söyleyen esirlere ait diğer kimlik bilgileri ve benzeri bilgilerle çalıştık.”

Ses kayıtlarında, esir kampındaki Kırımlı askerlerin okudukları türküler var. Plevne Marşı, Konyalım ve Çanakkale türküleri, bunlardan sadece birkaçı.

Abdullah Akat, türkü kayıtları için “Bazıları için kendi atalarını dinleme fırsatı yaratacaktır. Araştırmacılar için gelip bunları dinlemek ve araştırmalarında faydalanma imkânı yaratacaktır. En azından 100 yıllık bir tarihe ışıklık etmiş olacak” dedi.

Kırım türkülerinin, 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması’ndan beri bitmeyen çilesi, esir askerlerin türkülerine de yansımış. 1915’den kalma ses kayıtlarının çoğunda acı ve hüzün hakim. Akat, bu konuda da şunları söyledi:

“Kırım’dan çok sayıda sürgünler başladı. Daha doğrusu ilk anlamda göçler ve son noktada 1944’te de o acı sürgün… Ama bu acılar, o günden bu güne hiç dinmedi. Dolayısıyla Kırım’ın önemi, bu kayıtlardaki yansıması da bunların tamamını bize gösteriyor” diye konuştu.

(TRT Avaz)